નકળંગનો મેળો
ગુજરાતની ભાતીગળ સંસ્કૃતિમાં મેળાનું ખૂબ જ મહત્ત્વ છે . લોકો પોતાના રોજિંદા જીવનથી કંટાળી ન જાય અને લોકો એકબીજાને મળી આનંદ માણે એ માટે આપણી સંસ્કૃતિમાં મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે . ફક્ત એટલા પૂરતું જ નહીં , પણ દરેક મેળા સાથે કોઈક ને કોઈક ધાર્મિક સ્થળ જોડાયેલું હોય છે તથા તેમાં કથાઓ અને વિશેષતાઓ પણ રહેલી હોય છે . આપણે અહીં એક મેળાની વાત કરવા જઈ રહ્યા છીએ . તે ભાવનગર જિલ્લામાં કોળિયાક ગામની વાત છે . અહીં ભાદરવી અમાસે ભરાતો નકળંગનો મેળો દરિયાકિનારે નકળંગ મહાદેવના મંદિરે ભરાય છે . જાણે કે દરિયો સાક્ષાત્ મહાદેવના ચરણસ્પર્શ કરવા માટે ઉત્સાહિત હોય તેમ તેનાં પાણી મંદિર સુધી દોડી આવે છે . આસપાસનાં ગામના લોકો મેળાના દિવસે ઊમટી પડે છે . ભાદરવી અમાસે યોજાતા આ મેળાનું પૌરાણિક મહત્ત્વ અદ્વિતીય છે . મહાભારતમાં કૌરવો અને પાંડવોનું યુદ્ધ પૂર્ણ થયું ત્યારે પાંડવો તેમની માતા કુંતીજી પાસે ગયા . કુંતીજીએ સમગ્ર હકીકત જાણીને કહ્યું કે ‘ ભાઈઓ સાથેના યુદ્ધના કારણે તમે હવે હિમાળો ગાળો અર્થાત્ હવે હિમાલયમાં સમાધિષ્ટ થાઓ . માતાની આજ્ઞા અનુસાર પાંડવો હિમાલય પહોંચ્યા , પરંતુ પર્વતાધિરાજ હિમાલયે પણ તેઓને કુળ બંધુઓના વિનાશી સમજી પાપી ગણ્યા તેથી હિમાલયે તેઓને સમાવવાની ના પાડી . પ્રાયશ્ચિત્તરૂપે પાંડવોએ હિમાલયને વિનંતી કરી કે અમારે બીજે ક્યાં જવું ? હિમાલયે તેમને ઉપાય બતાવ્યો ! પર્વતાધિરાજ હિમાલયની આજ્ઞાથી પાંડવો પોતાનાં પાપ નિષ્કલંક કરવા કાળી ધજા લઈ ચાલી નીકળ્યા . હિમાલયના કહેવા અનુસાર જ્યાં આ કાળી ધજા સફેદ થઈ જાય ત્યાં તેઓનાં પાપનો નાશ થયો તેમ સમજવું . પાડવો ફરતાં ફરતાં ભાવનગરના હાથલ ગામ પાસે પહોચ્યા ત્યાં અડધી ધજા સફેદ થઈ ગઈ . પાંડવોને સંકેત મળી ગયો કે તેઓ યોગ્ય જગ્યાએ પહોંચ્યા છે . ત્યાંથી તેઓ આગળ કોળિયાક પાસે પહોંચ્યા . ત્યાં પહોંચતાં જ આખી ધજા સફેદ થઈ ગઈ . અમાસ હોવાથી પાણી દરિયામાં થોડું દૂર હતું . પાંડવોએ ત્યાં જ દરિયામાં થોડે અંતરે અંદર ચાલીને નિષ્કલંક મહાદેવની સ્થાપના કરી , તેમની પૂજા કરી . તેઓ ભાઈઓના વિનાશથી નિષ્કલંક થયા . ત્યાં આજે પણ પાંચ હજાર વર્ષ પહેલાં પાંડવો દ્વારા સ્થાપિત પાંચ શિવલિંગ હયાત છે , જ્યાં આજે પણ ભાવનગરના મહારાજશ્રીના હાથે પૂજન થયેલી સફેદ ધજા જ ચડાવવામાં આવે છે.ભાદરવી અમાસે મંદિર ઉપર ધજા ચડાવવા માટે વહેલી સવારે દરિયામાં ઓટ આવતાં બે - ત્રણ કલાક માટે દરિયો મંદિર સુધી જવાનો રસ્તો કરી આપે છે . આખા દિવસ દરમ્યાન બે વાર દર્શન થઈ શકે છે . નકળંગના આ મંદિરમાં ઋષિપાંચમે નહાવાનું ખૂબ જ મહત્ત્વ છે . અહીં ભાદરવા મહિનામાં પિતૃતર્પણનો મહિમા ખૂબ જ છે . ગુજરાતભરમાંથી અને બહારથી પણ લોકો શ્રદ્ધાપૂર્વક અહીં નકળંગ મહાદેવનાં દર્શન કરવા આવે છે . આ રીતે નકળંગના મેળાનું મહત્ત્વ અદ્વિતીય છે .
टिप्पणियाँ
एक टिप्पणी भेजें